Szanowni Rodzice!

Serdecznie zapraszam do kącika logopedycznego. Znajdą tu Państwo: porady, artykuły dotyczące rozwoju mowy dziecka, ciekawostki z dziedziny logopedii, a także propozycje ćwiczeń i zabaw usprawniających i wspomagających wymowę.

 W naszym przedszkolu istnieje również możliwość skorzystania z konsultacji logopedycznych w każdą pierwszą i drugą  środę miesiąca w godz. od 11.00 – do 12.00.

Zapraszam

Nauczyciel-logopeda

Rozwój mowy dziecka 

Mowa odgrywa ważną rolę w kontaktach społecznych człowieka z innymi ludźmi. Kontakty te są możliwe dzięki umiejętności mówienia, czyli przekazywania myśli i rozumienia tekstów słownych. Przyswojenie przez dziecko mowy jest jednym z najważniejszych a zarazem najbardziej zdumiewających osiągnięć rozwojowych.

Szczególne znaczenie w rozwoju mowy przypada na okres pierwszych pięciu-sześciu lat życia. Wówczas to pojawiają się zmiany prowadzące do osiągnięcia umiejętności posługiwania się mową.

W rozwoju mowy L. Kaczmarek  wyodrębnia cztery okresy:

  1. Okres melodii (od urodzenia do pierwszego roku życia)
  2. Okres wyrazu (od pierwszego do drugiego roku życia)
  3. Okres zdania
  4. Okres swoistej mowy dziecięcej.

Wyżej wymieniony autor zwraca szczególną uwagę na niezmiernie ważny w rozwoju dziecka okres prenatalny (przygotowawczy), w którym rozwijają się narządy mowy, a także ośrodki odbiorcze.

Z chwilą narodzin dziecko wydaje dźwięki, przy pomocy których wyraża swoje potrzeby. „Ten niewerbalny sposób porozumiewania się stanowi ważny etap rozwoju zdolności komunikowania się”. Pod koniec drugiego miesiąca życia pojawiają się odgłosy, przypominające mowę.

Nowe dźwięki – czyli pierwsze spółgłoski można usłyszeć pod koniec czwartego miesiąca.

Około 6 miesiąca życia dziecko zaczyna świadomie bawić się dźwiękami przez siebie wydawanymi, co nazywane jest gaworzeniem. Rozumienie wypowiedzi zabarwionych emocjonalnie pojawia się u dziecka w ósmym miesiącu życia. W tym czasie obserwujemy również naśladowanie, powtarzanie oraz samodzielną wokalizację sylab.

U dziecka dziewięciomiesięcznego pojawia się gest wskazywania palcem kształtuje się pole wspólnej uwagi, które świadczy o gotowości dziecka do nauki języka.

Dziecko mające 12-miesięcy rozumie proste polecenia  i pytania, potrafi reagować  na imiona domowników, nazwy ulubionych pokarmów, przedmiotów i czynności. Samodzielnie wypowiada kilka wyrazów. Potrafi również wykonać polecenia np. daj misia, rozumie zakaz „nie wolno”.

Miedzy 1 a 2 rokiem życia następuje wielki postęp w rozwoju mowy. Wynika on przede wszystkim   z poszerzenia  kręgu doświadczeń. Dzięki wzrastającej sprawności motorycznej  dziecko nie jest już skazane na bierny kontakt z otoczeniem, lecz samo organizuje sobie coraz bogatsze sytuacje…W ten sposób mowa staje się dla dziecka w coraz to większym stopniu-narzędziem myślenia, badania i  dociekania świata.

Drugi rok życia to czas, w którym zachodzą stabilne zmiany w systemie językowym dziecka. Obserwuje się liczne uproszczenia grup spółgłoskowych, upodobnienia lub odpodobnienia, metatezy, epentezy i substytucje. Pod koniec drugiego roku życia dzieci budują wypowiedzi dwuwyrazowe i rozumieją wypowiedzi dorosłych. Pojawiają się wszystkie samogłoski ustne i większość spółgłosek.

W trzecim roku życia dziecko buduje zdania pojedyncze  i złożone. Następuje stały wzrost słownictwa. W wymowie brakuje głosek dziąsłowych (sz, ż, cz, dż).  Mowę dziecka trzyletniego cechuje zmiękczanie głosek – s, c, z, dz. Rozwija się u dziecka zdolność narracji, dziecko potrafi opowiedzieć kilkoma zdaniami, co działo się w przedszkolu lub na wycieczce.

Czwarty rok życia jest okresem doskonalenia zdobytych umiejętności. Pojawiają się głoski dziąsłowe, jako pierwsze dziecko wymawia „sz” i „ż” a następnie „cz” i „dż”. Czterolatek powinien poprawnie wymawiać  już wszystkie dźwięki mowy, z wyjątkiem „r”. W tym wieku powinno ostatecznie zaniknąć charakterystyczne dla wcześniejszego etapu zmiękczanie głosek. Z literatury logopedycznej możemy dowiedzieć się, że jest to wiek pytań, czyli „intensywnego poznawania świata”. Wzrasta liczba pytań, która wystawia na próbę cierpliwość większości rodziców. Najczęściej pojawia się pytanie „dlaczego?”, które umożliwia dziecku dostrzeżenie zależności między wydarzeniami, zjawiskami itp. Od naszych odpowiedzi zależy ile dziecko będzie wiedziało o świecie i czy potrafimy rozbudzić w nim naturalną ciekawość.

Czas, w którym następuje ostateczne kształtowanie się systemu językowego przypada na piąty i szósty roku życia. W mowie dziecka może brakować tylko głoski „r”, która powinna pojawić się w piątym roku życia. Należy pamiętać, że dziecko musi poprawnie wypowiadać wszystkie dźwięki języka ojczystego przed rozpoczęciem nauki w szkole, aby uniknąć- spowodowanych błędną wymową – trudności w czytaniu i pisaniu.

Opracowanie zagadnienia na podstawie książki prof. J. Cieszyńskiej i M. Korendo: „Wczesna interwencja terapeutyczna”.

 KIEDY DO LOGOPEDY?

Jeżeli wymowa Waszego dziecka budzi wątpliwości ,

nie bagatelizujcie tego problemu.

Udajcie się niezwłocznie do logopedy gdy:

  • dziecko nie mówi;
  • maluch wypowiada tylko kilka słów (na przykład: mama, tata, baba, am, hau, miau), a ma więcej niż dwa lata;
  •  dziecko mówi tylko fragmenty wyrazów, a ma już trzy lata: „sol” zamiast „parasol”, „ka” zamiast „miska”,  „ba” zamiast „banan”;
  •  dziecko ma ciągle otwartą buzię, zarówno w ciągu dnia jak i podczas snu;
  •  maluch mówi bardzo niewyraźnie;
  •  dziecko zamienia różne głoski, mówi: „tot” zamiast „kot”; „bata” zamiast „wata”, „gom” zamiast „dom”;
  •  maluch opuszcza  głoski w podczas swoich wypowiedzi: „otek” zamiast „kotek”, „pika” zamiast „piłka”;
  •  dziecko ma pięć lat i nie mówi r, przez co słyszysz „lowel” zamiast „rower”, „jyba” zamiast „ryba”;
  •  maluch ma cztery lata i nie mówi głosek szumiących: sz, ż, cz, dż; mówi „safa” zamiast „szafa”, „capka” zamiast „czapka”;
  •  dziecko  nadal mówi „jak dzidziuś”: „mam śłodkiego ciukielka”;
  •  maluch wkłada język między zęby podczas mówienia;
  •  dziecko podczas mówienia wydaje z siebie dziwne odgłosy, takie jak świszczenie  czy dźwięki gardłowe;

Jeśli występuje u dziecka choć jedną z przedstawionych sytuacji, oznacza to, że dziecko ma problem związany z nieprawidłową wymową. Pamiętajmy, że wady wymowy, wady oddychania lub brak mowy nie znikną samoczynnie – należy  pomóc małemu dziecku. Im szybciej skontaktujemy się z logopedą, tym szybciej problem zostanie rozwiązany.

Najczęściej spotykane wady wymowy :

  • Seplenienie, czyli zniekształcanie następujących głosek sz, ż, cz, dż; s, z, c, dz; ś, ź, ć, dź. Jeśli  dziecko mówi safa, ćapka lub szanki, to dowód na to, że sepleni. Zniekształcaniu, zmianie lub ominięciu może podlegać jedna, kilka (np. szumiące)    lub wszystkie z tych głosek. Cechą charakterystyczną jest tak zwane mówienie „po dziecięcemu”, czyli zmiękczanie.
  • Seplenienie międzyzębowe – podczas artykulacji głosek sz, ż, cz, dż; s, z, c, dz; ś, ź, ć, dź język wsuwany jest między zęby. Takiej deformacji mogą także podlegać głoski t, d, n oraz l. Seplenienie międzyzębowe bardzo łatwo zauważyć – wystarczy przypatrzeć się, czy wystaje zza ząbków podczas mówienia.  Bez względu na wiek Malucha – im szybciej rozpocznie się proces „chowania” języka do buzi, tym lepiej!
  • Rotacyzm, czyli wszystkie zniekształcenia głoski r. Jeśli  dziecko mówi jowej, lyba,    lub wymawia r w sposób „francuski” lub „angielski”, to jego wada wymowy dotyczy artykulacji głoski r.
  • Lambdacyzm, czyli niewłaściwy sposób wymawiania głoski l. Zaobserwujesz to, gdy Twój Maluch mówi jody albo jatawiec – wtedy warto zainteresować się głoską l     oraz pionizacją języka.
  • Kappacyzm, czyli zaburzenia wymowy głoski k (zwykle także g – gammacyzm). Częstym zachowaniem jest mówienie tot, Tomet zamiast kot i Tomek. Czasem zamiast k pojawia się h – hot, Tomeh. zastępowanie głosek dźwięcznych ich bezdźwięcznymi odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi lub mylenie obu szeregów.
  • Mowa bezdźwięczna, czyli zastępowanie głosek dźwięcznych ich bezdźwięcznymi odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi lub mylenie obu szeregów.
  • Nosowanie

Wymienione wady wymowy to wady najczęściej spotykane. Często zdarza się, że dziecko ma kilka wad wymowy – mówi się wtedy o dyslalii wielorakiej.

PRZYCZYNY WAD WYMOWY

Z roku na rok coraz więcej dzieci sepleni, rera, przekręca głoski lub je pomija. Dlaczego tak się dzieje i jak najlepiej zapobiegać wadom wymowy?

Mowa nie jest stanem nabytym- raz danym  i niewymagającym pracy. Jest to swoisty kod porozumiewania się, przypisany ludziom i umożliwiający im zdobywanie intelektualnych szczytów, na które żaden inny ssak nie może się wspiąć. Tej wielkiej umiejętności uczymy się od momentu narodzin – już pierwszym krzykiem budujemy relacje z ludźmi, sygnalizujemy im swoją obecność. Przez całe życie rozwijamy i doskonalimy swój język. Mowa to najbardziej twórcza i najbardziej skomplikowana czynność w naszym życiu .
Eksperci uważają, że coraz więcej dzieci ma problemy z wymową, posługuje się błędnymi formami gramatycznymi , nie potrafi skonstruować dłuższej wypowiedzi i nie rozumie czytanych tekstów. Alarmujące jest również to ,że dzieci mówią coraz mniej, pozostawione same sobie spędzają długie chwile przed ekranami telewizorów oraz komputerami, a dorośli też rozmawiają z dziećmi w pośpiechu- szybko i półsłówkami.
Przyczyn powstawania wad wymowy jest wiele. H. Spionek zwróciła uwagę na zespół objawów o zróżnicowanej etiologii.
Do najczęściej wymienianych przyczyn zalicza się:

  1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego:
    – nieprawidłowa budowa języka ( język zbyt długi, za duży – makroglosja, za krótki, zbyt gruby, krótkie wędzidełko podjęzykowe);
    – nieprawidłowa budowa podniebienia ( zbyt mocno wysklepione, wąskie podniebienie twarde, tzw. gotyckie podniebienie; rozszczep podniebienia);
    – zniekształcenie zgryzu ( zgryz otwarty, – gdy zęby dolnej szczęki nie schodzą się z zębami szczęki górnej w odcinku środkowym lub bocznym: przodozgryz { syn.progenia, prognacja} – wysunięcie dolnej szczęki do przodu w stosunku do górnej; tyłozgryz – cofnięcie dolnej szczęki, w stosunku do szczęki górnej);
    – anomalie zębowe ( trwałe: diastema – szpara między pierwszymi siekaczami, protruzja – czyli wychylenie korony górnych zębów przednich na zewnątrz jamy ustnej, retruzja,– czyli wychylenie górnych zębów przednich do wewnątrz jamy ustnej; oraz anomalie zębowe przejściowe, jak w czasie wymiany uzębienia); przerost trzeciego migdałka; polipy; skrzywienie przegrody nosowej; przerost śluzówki nosa.

2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy, czyli:
– niska sprawność języka, warg;
– trudności koordynacji pracy wiązadeł głosowych z artykulacją nasady;
– zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących wiązadła głosowe
– nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego;
– brak pionizacji języka, tzw. infantylne połykanie ( prowadzące do wsuwania języka między zęby).
3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu:
– zaburzenie analizy i syntezy słuchowej;
– wybiórcze upośledzenie słuchu; obniżenie słyszalności ( niedosłuch, głuchota);
– zaburzenie słuchu fonematycznego.
4. Warunki niesprzyjające uczeniu się mowy:
– nieprawidłowe wzorce wymowy; nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców;
– brak stymulacji rozwoju mowy.
5. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego dyslalia ośrodkowa; dyslalia centralna, występujące w przypadku afazji i dyzartrii.
6. Psychiczne podłoże dyslalii ( brak zainteresowania mową innych; odczuwanie własnych wypowiedzi jako czegoś trudnego, męczącego i w związku z tym ograniczanie ich, co nie sprzyja normalnemu rozwojowi mowy – dyslalia asocjacyjna).
7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny ( dyslalia rozwojowa) i emocjonalny dziecka.

Prawidłowa realizacja głosek zależna jest bowiem nie tylko od budowy narządów mowy, lecz również od ich funkcjonowania. Należy zaznaczyć, że szczególnie narażone na zaburzenia rozwoju mowy są dzieci z tzw. grup ryzyka, to znaczy z ciąż zagrożonych i bliźniaczych, przedwcześnie urodzone. Dlatego te dzieci bezwzględnie powinny być pod opieką specjalistów logopedów.
Wady wymowy wynikają nie tylko z organicznych uwarunkowań dziecka. Niestety, często spowodowane są również nieodpowiednią postawą rodziców czy opiekunów, wynikającą zapewne z ich niewiedzy. Dla prawidłowego rozwoju dziecka ogromne znaczenie ma nie tylko to, co dziecko je, ale i w jaki sposób. W jedzeniu biorą udział te same mięśnie, które uczestniczą w procesie mówienia (produkowaniu mowy), zatem dbając o prawidłowy rozwój ssania, połykania, gryzienia czy żucia, wpływamy na prawidłowy rozwój narządu artykulacyjnego dziecka. Duża część wad wymowy wynika wprost z nieprawidłowych nawyków w początkowych fazach rozwoju podczas jedzenia i picia. Podczas karmienia dziecko powinno samo aktywizować mięśnie języka, policzków czy mięsień okrężny warg,    co spowoduje prawidłowy rozwój zatok szczękowych i żuchwy. Dlatego tak ważne jest karmienie w sposób naturalny. Źle dobrany smoczek  i nieodpowiednia pozycja dziecka podczas karmienia wpływają niekorzystnie na rozwój narządów mowy i powodują wady wymowy.
Kolejną przyczyną wad wymowy u dzieci są smoczki. Dzieci chodzące i zaczynające mówić absolutnie nie powinny używać smoczka, bo wtedy mała pociecha ze smoczkiem w buzi nie ma szansy wypowiedzenia się, a jeśli nawet coś powie, to utrwali nieprawidłowy sposób kierowania powietrza w trakcie mówienia, co w konsekwencji doprowadzi do seplenienia bocznego. Smoczek unieruchamia język, nie pozwala mu poruszać się w różnych kierunkach, przez co dziecko nie może zdobywać doświadczeń podczas własnej penetracji wnętrza jamy ustnej- jest więc pozbawione odpowiedniej stymulacji czuciowej w obrębie jamy ustnej. Język przyciśnięty smoczkiem nie wyrabia w dziecku nawyku właściwej pionizacji języka, która jest potrzebna do prawidłowego przełykania oraz do wypowiadania większości głosek.
Niekorzystne jest również używanie kubków „niekapków”, które działają identycznie jak smoczek- unieruchamiają język i uczą nieprawidłowego sposobu połykania.

Bardzo istotne jest to, aby od urodzenia mówić do dziecka językiem dorosłych, nie spieszczać mowy, ponieważ utrudnia to naukę mowy. Ważne jest zapobieganie chorobom uszu, przewlekłym stanom kataralnym i wadom zgryzu. Starać się słuchać, co dziecko do nas mówi, ponieważ chętnie słuchane-chętnie mówi.

Rodzicu zachęcaj swoje dziecko do mówienia, nawet jeśli ma zaburzoną mowę.

Źródło:
G.Jastrzębowska „Podstawy teorii i diagnozy logopedycznej, Opole 1998
U. Ratajczak „Mowa z wadą”Charaktery nr 9 wrzesień 2012,
Życie Szkoły nr1/2002 s.22-25,,Nieprawidłowości rozwoju mowy’’
Życie Szkoły nr10/2004 s.31-35,,Dlaczego dziecko źle mówi’’
,,Logopedia’’ I. Styczek

Jak rozwijać mowę dziecka – 10 zasad

Przedstawiam wskazówki dotyczące budowania  i rozwijania systemu językowego, które można realizować każdego dnia.

Przeczytaj i zacznij stosować!

  1. Rozmawiaj z dzieckiem! Ono doświadcza świata dzięki temu, że do niego mówisz, pokazujesz mu ludzi, przedmioty i zjawiska!
  2. Czytaj dziecku! Czytaj codziennie, modulując głos; czytaj z podziałem na role! Zwracaj uwagę na intonację i melodię!
  3. Trudne, nowe słowa wypowiadaj wolniej – dzięki temu Twój maluch będzie miał więcej czasu na zapamiętanie, zanalizowanie i powtórzenie. Nie zapomnij o wyjaśnieniu nowego słowa!
  4. Wyłącz telewizor, laptop, komputer. Zamiast tego spędź czas aktywnie ze swoim dzieckiem, budując prawdziwą więź, tworząc realną interakcję!
  5. Opowiadaj historie: bajki, zmyślone historie. Jeśli nie jesteś kreatywny, opowiadaj o doświadczeniach z dnia minionego lub o planach na dzień następny.
  6. Zwróć uwagę na jakość mówienia: nie zdrabniaj przesadnie wyrazów; to, że dziecko sepleni, wynika z braku obecności niektórych głosek w jego możliwościach artykulacyjnych. Bądź wzorem!
  7. Mów poprawnie: odmieniaj końcówki, buduj zdania i pamiętaj o kulturze języka!
  8. Śpiewaj! Szybko przyłączy się do Ciebie dziecko; nawet, jeśli jeszcze nie zna słów, będzie dopowiadało ostatnie sylaby lub wyrazy!
  9. Przytulajcie się, bawcie się, śmiejcie się! Róbcie to wspólnie.

Propozycje zabaw i ćwiczeń ,które można prowadzić z dzieckiem w domu

Przykłady  zabaw i ćwiczeń narządów artykulacyjnych zostały zaczerpnięte z różnych publikacji logopedycznych . Ćwicząc narządy artykulacyjne warto stosować naprzemienność ról, gdyż to daje dziecku wiele radości i satysfakcji. Dzieci przedszkolne są w tzw. wieku zabawy, więc ćwiczenia usprawniające również powinny być prowadzone w formie zabawy, która daje znacznie lepsze efekty niż nauka i przymus.

ZABAWY I ĆWICZENIA WARG, POLICZKÓW

Minki  – naśladowanie min:

  • wesołej – płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki,
  • smutnej – podkówka z warg, obrażonej – wargi nadęte,
  • zdenerwowanej – wargi wąskie.

Całuski – przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie.

Rybka – wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.

Zły pies – naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa.

Gorąca zupa – dmuchanie na złożone w kształcie talerza ręce.

Echo – dobitne wymawianie za nauczycielem samogłosek a, o, e, u, y, i

Kotki – dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa nim w prawą i w lewą stronę. Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Kot ziewa, oblizuje się itp.

Masaż warg – nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.

Baloniki – nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego, balon pękł – dziecko palcami uderza w policzki.

Zajęczy pyszczek – wciąganie policzków do jamy ustnej.

Motorek – parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.

Wzywanie pomocy – wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e-o -naśladowanie karetki pogotowia, i-u – naśladowanie policji, e-u -naśladowanie straży pożarnej.

ZABAWY I ĆWICZENIA JĘZYKA

Kotki – kotek pije mleko (szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się (czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi).

Zmęczony piesek – dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i  język ma mocno wysunięty na brodę.

Sięgnij jak najdalej – kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w lewą stronę.

Szczoteczka – język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z obu stron. W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.

Język na defiladzie – język maszeruje jak żołnierz:

  • na raz – czubek języka na dolną wargę,
  • na dwa – czubek języka do prawego kącika ust,
  • na trzy – czubek języka na górną wargę,
  • na cztery – czubek języka do lewego kącika ust.

Cyrkowiec – język próbuje wykonać różne sztuczki np.:

  • górkę – czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza,
  • rurkę – przez którą można wdychać lub wydychać powietrze,
  • szpilkę – układanie wąskiego języka,
  • wahadełko – przesuwanie językiem do kącików ust w stronę prawą i lewą język nie dotyka warg.

Łyżeczka – unoszenie przodu i boków języka,

Łopatka – wysuwanie płaskiego i szerokiego języka, itp.

Koniki – czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha, iha.

Żabka – dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język, jak u żaby.

Język masażysta – czubek języka masuje delikatnie podniebienie, dziąsła na górze i dole, wargi, policzki od środka, próbuje rysować kreseczki, kółeczka.

ZABAWY I ĆWICZENIA SZCZĘKI DOLNEJ 

Naśladowanie ziewania.

Wąchanie kwiatów – duży wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski aaa (jako zachwyt), ooo (jako zdziwienie).

Chwytanie górnej wargi dolnymi zębami. Opuszczanie i unoszenia dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego a i przechodzenie do wymawiania a połączonego z głoską s (aaas).

Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesną wymową głoski a, tak samo z wymową głoski o.

Mamo, Tato pobaw się ze mną

Ćwiczenia i zabawy oddechowe

Oddychanie jest czynnością fizjologiczną, niezbędną do życia, a także bardzo ważną dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania aparatu artykulacyjnego. Musimy mieć świadomość jak ważne jest kontrolowanie, tego w jaki sposób oddychają nasze dzieci. W sytuacjach, kiedy dziecko nie mówi (np. sen, zabawa, oglądanie telewizji) usta i szczęki dziecka powinny być zwarte, a powietrze powinno spokojnie wypływać przez jamę nosową. Powietrze przechodzące przez nos oczyszcza się i ogrzewa. Jeśli dzieci oddychają podczas snu i milczenia ustami, wówczas tworzą się u nich nieprawidłowe nawyki oddechowe a dodatkowo narażają się na częste infekcje dróg oddechowych.

Ćwiczenia oddechowe kształtują prawidłowy tor oddechowy (brzuszno-przeponowy), dzięki któremu prawidłowo będzie rozwijał się aparat artykulacyjny, ponadto umożliwiają one pogłębienie oddechu, wydłużenie fazy wdechowej i wydechowej, zwiększenie wydolności płuc oraz poprawę siły głosu. Ponadto sprzyjają one rozwijaniu zdolności koncentracji uwagi.

Ćwiczenia oddechowe należy wykonywać systematycznie, 1-2 razy dziennie, ok. 2-3 minuty. Między ćwiczeniami należy zachować krótką przerwę.

Proponuję proste ćwiczenia oddechowe, które będą okazją do wspólnej zabawy a jednocześnie do budowania nawyków prawidłowego oddychania.

Przykładowe ćwiczenia oddechowe:

  • dmuchanie na wiatraczki, piłeczki pingpongowe – ćwiczymy siłę wydechu,
  • dmuchanie na papierowe zabawki zawieszone na nitce. Dmuchanie na różne zabawki pływające w wodzie,
  • zdmuchiwanie papierków, waty z gładkiej powierzchni a następnie z powierzchni chropowatej,
  • dmuchanie na paseczki papieru – zabawy z wiatrem (wicherek, wiatr, huragan – różna siła dmuchania),
  • przenoszenie za pomocą słomki kawałków papieru (poprzez zasysanie)  z jednego miejsca do drugiego, można przenosić różne rzeczy, które się dają podnieść np. zaschnięte listki,
  • bulgotanie wodą w kubeczku przez słomkę,
  • zdmuchiwanie świecy- mocnym zdmuchnięciem, lub lekkie dmuchanie, aby płomień tylko drgał,
  • utrzymywanie oddechem bardzo lekkich przedmiotów w powietrzu np. bańki, piórka,
  • wąchanie, potem mocne kichnięcie,
  • puszczanie baniek mydlanych, nadmuchiwanie balonów, dmuchanie w grające zabawki: flet, gwizdek, harmonijka,
  • dmuchanie na swoją grzywkę, studzenie gorącej zupy (dłonie złożone na kształt miseczki – dmuchamy a nie chuchamy),
  • „Misio śpi” – rozmawiamy szeptem by nie obudzić misia,
  • liczenie np. do sześciu na jednym wdechu.
  • naśladowanie odgłosów natury z użyciem głosek: s, sz, f, w. Głęboki wdech i przedłużamy spółgłoski (np. Z balonika ucieka powietrze: ssssssssssss, Lokomotywa: wypuszcza parę: pssss, szszszsz,ffff; jedzie: czczczcz, szszszsz; pędzi: tuf, tuf, tuf, to-tak, to-to-tak; hamuje: psssss;),
  • huśtamy zabawkę- dziecko leży na podłodze, ma zabawkę ułożoną na brzuchu, huśta ją przy pomocy oddechu; aby zabawka nie spadła, oddech musi być wolny i równy,
  • przeciągamy się w pozycji leżące i głośno ziewamy wypowiadając jednocześnie głoskę aaaaaa.